Actie van Conigliche mat^tat ende kunigliche wirde van Dennemarchen tegen Joachim Wollenweuer.

Het es waer dat gheleden vier iaeren Joachim Wollenweuer durch genade van Conigliche ma^tat heeft voogt gheweest int eylant Fero bi Noruegen onder de croone desseluigen ryex. Ende naer dat syn voogdie huyt was so heeft hi ooc noch ghecregen van Conigliche wirde dat hi een iaer lanck daer in reysen mochte om te verhaelen sinen scult die hem ghebleuen was van syn coopmanscap wegen.

Dit niet tegenstaende heeft hi de genade die hi van Conigliche Ma^tat gecregen hadde veele te cleine gedaen.

Ten eersten so heeft hi int iaer een en twintich ghecommen in dat eylandt ende daer vindende Konigliche werde ghescickten vooget bi namen Her Niclas Priester, heeft hem bedwongen mit craft ende ghewalt hem over te leueren sommigen goeden die an Conigliche ma^tat gheuallen waeren ter cause van emende van een vrauwe die men toeleide dat si een kint solde gemoort hebben Ende om dat deseluige vrauwe was Joachims boelscap niet teghenstaende dat hi een vrauwe te echte hadde te Hamburck, so heeft hi se met ghewalt bescermen willen nach dien dat hy se met recht niet conde ontsculdigen Het welche een groote cleinicheit was voor Conigliche wirde dat men syn Conigliche ma^tat goeden solde also mogen rouen ende met ghewalt van sinen stadthouder nemen Ende den rechter des Landes so met craft anfangen. Quare et predo est et iusticie fractor, et reus lese maiestatis quia bona regis cepit justiciam fieri prohibuit Et regis locumtenentem vi coegit ad dimittendam iustitiam.

Ende dat noch meer is, so is hi ghecommen met gheweldiger handt int huys daer deseluige priester Her Niclais sadt an de tafel, ende heeft in syn tegenwoordicheit, een van Conigliche ma^tat ende desseluigen priesters een aerme ende een been ontstucken gheslegen En densseluigen drie of viere grote wonde int hooft ghestegen. Het welche een ighelick wel mercken mach te grooten hoochmoet ende spotte Konigliche ma^tat ghedaen te synen. Quare reus lese maiestatis quia familiarem regis citra causam percussit utque etiam causam habuisset, iure debuisset non violenter procedere.

Ten leetsten so heeft hi met ghewalt den seluigen Her Clais huyt den lande ghedreuen So dat Conigliche werde niet heeft connen syn renten desseluigen landts crigen, want die priester die voogeen was des landts huyt ghedreuen was mit hem hebbende die registre van den sculden die Conigliche ma^tat anwallende waeren. Quare reus lese maiestatis quia locumtenentem regis vi expulit. Et violentus quia eundem inuasit. Et predo quia dictos regios redditus regi deperdatus est, aut saltem effecit ne regi cederent in magnum ludibrium regie maiestatis.

Ende het es waer dat in den tyden van den voorghenaentem her Niclas, te wite dat Joachim gheleyt hadde int lant te varene om syn sculden te ghehalen mer niet om des Coninx dieneren te slaenen een syn scip ghebroocken es van den welcken die gudern van syn knechten gheberget syn. Niet te min so es daer ghebleuen dat ghebroocken wrack het welcke vercoft heeft gheweest van Joachim an den bisscop des landts om 70 ofte daer omtrent hoornsche guldens.

So is nae de verdriuinge van der voorgenaenter Her Niclas den tydt huyt ghegaen in den welchen gheconsenteert was van Conigliche werde dat Joachim in Fero reisen mochte om syn sculden te halen alsoot voorgeseyt es. So js ooch van wegen Conigliche Ma^tat in Fero ghescicket een bi namen Frideryck de Friese als vooget des landes, om an te neemen die rente van Conigliche werde ende hit incommen van den seluigen lande.

Nu als Frederyck int lant¹ ghecommen es so heeft hi daer in ghenommen dat ghebroocken wrack dat Joachim vercoft hadde den bisscop des eylandts Ende naediem dat dat een recht int landt gheweest heeft dat alle wrack an Konigliche Ma^tat ankam na den olden rechten ende costumen des landes aenghesien oock dat noch niet vercondiget en was in dat eylandt dat nieuwe recht dat Conigliche werde int iaer een en twintich vercondigen hadde laeten, so heeft den voorghenaemten Frideryk ais konigliche maiestaats vooget ende ghescickte dat seluige wrack arresteert int Conigliche werdes name seggende niet te min toot den bisscop dat hi te vreeden was dat den bisscop den seluigen wrack solde ghebruken toot der tydt dat hi daer van soude weeten de wille van Konigliche Ma^tat ofte toot dat de saecke met rechte ghesceiden waere. Daer vp de bisscop gheantwoort heeft dat nachdien dat Frideryck van wegen konigliche Werde dat wrack arresteerende was, hi niet en wilde dat seluige wrack ghebruken. So heeft dat wrack daer ghebleuen toot vp deesen daghe toe.

So es int iaer 1524 in dat selue landt noch voogt gheweest Frideryck de Friese van wegen konigliche werde Jnt welcke iaer es omtrent Pinxsten Joachim Wollenweuer gheseillet huyt ter Veere ende es sonder consent Konigliche werde ghecommen in Ferö Het welcke landt noch tans van Conigliche Werdes voorvaederen ende van syn Conigliche Ma^tat ghepriuilegieert was datter niemant toe vaeren soude sonder openbaer consent van konigliche Werde. Het welche ooch de seluige Joachim wel weetende was nadien dat hi in voorleeden iaeren selue hadde ghehadt consent van konigliche werde daer in te vaer een iaer en lanck Het welche iaer nu ter tydt langhe huyt gheweest heeft meer dan een iaer.

Daeromme ist recht gheseydt dat der Joachim ghebroehen heeft dat recht van Kunigliche werde. Quare contemptor legis violator consuetudinum, et violentus.

Daer in commen synde sonder consent ende beuel so heeft Frederyck de Vriese derseluiger lande vooghet ter stont ghemercket dat Joachim vp hem toornich was Ende dat duer die oorsaecke van den Wracke dat Frideryck in Konigliches Werdes name hadde ghearresteert Ende oock was gheseydt toot Frederyck van den ghemeinen luden des landes dat Joachim vp hem seere verstoort was ter oorsaecke om dat Frederyck als voghet des landes het iaer te voren hadde huyt den lande ghevoeret de² rente en gherechticheit van konigliche werde.

Frederyck dit ghemerckende heeft toot den bisscop van den lande ghegaen begherende dat de bisscop toe spreecken wilde den seluigen Joachim ende begheren dat al dat Joachim mit hem an te spreecken hadde dat solde willen doen mit rechte ende niet met met ghewalt Het welche Joachim ooch den bisscop belooft heft.

So syn si aldus te rechte ghecommen Frederyck ende Joachim voor den bisscop ende lachman ende meer rechters des landes De welche ghemerckende de aensprake van Joachim ende antwoorde desseluigen Frideryx ende wei wetende dat Frideryc als diener van Conigliche wirde den wrack ghearresteert hadde en oock als voogt des landes, Kunigliche werdes rente ende gherechtkheit huyt gheuoeret hadde So en hebben si niet connen anders daerup seggen den dat Frideryck gheinen scult en hadde.

Dit hoorende Joachim ende toornich wesende seide Ghi heeren ghi moghet wisen dat ghi wilt Ic sal syn goet noch voor dit sonneschyn annemen Ic bein daeromme ghecommen wilt hebben Ende also es hy huyt den huyse ghegaen.

Frideriek dit hoorende heeft toot Joachim ghescicket de lachman met drien anderen den besten des landes, Ende heeft Joachim laeten bidden dat hi gheen ghewalt hem aendoen solde Hi wilde hem borgen setten voor dusent gulden daer int landt Ende begheerde dat Joachim hem nemen soude in syn scip ende voeren waer hi wilde om te rechte te staenen int ryx raet van Noruege ofte van Dennemarche ofte voor den Hertzogen van Holsten ofte voor den raet van Hamborg³ Dat niet tegeastaende so heeft Joachim met ghewalt Frideryx goeden ghenomen. Guare Predo et Pyrata.

Daer over so heeft hi craftelick met ghewalt ghenomen huyt den boesem van Frideryck hes bouck daer in ghescreuen stonde alle sculden die an konigliche werde ancommende waeren huyt de gherechtigeit des voorgenoomder landes. Quare predo et violentus.

Dit ghescien synde so heeft Joachim een voorscrifte ghemaeckt ende gedrongen met ghewalt denseluigen Frederyck om dat huyt te scriuen van woorde te woorde also het stont ende te onderteekenen met sinen marke Also men ooch wel mercken mach huyt der voorscrifte Quare violentus et Latro.

Daer na quamen Joachims bootsluden met Joachim, ende namen Frideryck bi den halse ende wierpen hem in Joachims boot. Want si nict tonuen en wilde toot dat Frederyx boot an Lande quam, vp dien dat Frederyck gheen kennesse solde mogen neemen van den luden des landes Hoe scendelick Joachim mit hem ghehandelt hadde jn groten scande scimp ende lachter van Konigliche werde. Ende dit hebben si al ghadaen sonder beuel ofte commissie van eenich furst ofte heere Want het lant noch vp deesen Dage niemant anders heeft eet ghesworen dan Konig Christiern. Quare reus lese ma^tis Predo et pyrata et violentus.

Als Frederyck so scandelick huyt den lande ghedreuen was so heeft Joachim int lant ghecommen toot den boeren ende heeft aengeuangen alle de rechticheit ende rente toebehoorende an Konigliche Werde, Ende dat naet inhout des boux die hi mit ghewalt huyt Frederyx boesem ghenomen hadde. Ende wat hi met wille niet conde ouer commen, dat heeft hi met ghewalt ghenomen. Quare predo pyrata Et fur et violentus.

Ende onder die ander boese sticken die hi int lant bedreuen heeft So heeft hi eenen boer ghedumysert vp den rugge Ende met den voete vp die eerde ghesteken om dat hi verhuert hedde dat huys an Frideryck daer Konigliche werdes goeden in lagen. Quare violentus et regie maiestatis contemptor et usurpator alieni iuris.

Item so heeft Joachim van een Jonghe die in Frederyx scip toebehoorde ghenomen vpt landt met ghewalt twelf ellen ingels laecken. Quare predo et fur.

Summa van den goederen die hi Konigliche Ma^tat met ghewalt vp deesen mael ghenomen heeft an scapvellen tallig vederen watmel visch ende botter bouen dusent golden gulden kurfurster munte die die goeden in deesen lande wel solden ghegolden hebben ende meer. Sonder dat hi inden tyden van der voogdie van Heer Niclais dien hi verdreef ghenomen heeft de rente ende gherechticheit aengaende.

Het welcke een clein dinck es in comparatie van de groten scanden die hi Konigliche werde ghedaen heeft vsurpeerende craft ende ghewalt in syn genades landen Ende slaende ende ghedriuende syn genades voogden.

Om deese oorsacken heeft Konigliche werde beghert van den heeren der stadts van der Vere dat men Joachim arresteeren wolde met lyf ende goet Ende es ghecommen Frederyck de Vriese diener van synder gnaden ende heeft den seluigen Joachim aenghesproken van lyf ende goet Willende syn lyf setten tegen Joachims lyf Nochtans en heeft hi dat niet konnen crigen dat nochtans es tegen allen rechten. so moet syn konigiiche genade met syn gemael syn scaden ende scanden ghehalen vp dien die Joachim hebben laeten niet tegenstaende dat syn Conigliche genade met synen gemaele recht begheerde, van der Vere met lyf ende goet hebben laeten wechlopen.

Corneille Double.