15450630TIN00

1545, June 30

Þingvellir

Althing decides in the conflict between Hamburg merchants and governor Otte Stigsson, and confirms the rules for foreign traders in Iceland as set out in the Píningsdomur, including that foreign merchants shall not sell fishing boats to Icelanders, are not allowed to stay in winter, and weights shall not be used to calculate the value of fish.

Created for and published on the HANSdoc website of the German Maritime Museum, Bremerhaven, by Bart Holterman in the context of the research project Between the North Sea and the Norwegian Sea: interdisciplinary Studies of the Hanse. Licensed CC BY.

K1

University of Copenhagen, Arnamagnæan collection

AM 161 4to, pp. 302-306

Parchment

Lawbook of governour Pál Stigsson, written in the years 1561-1565 by sír Grímur Skúlason í Hruna

Facsimile not (yet) available

K2

Copenhagen, Rigsarkivet

Særligt stillede landskaber og unionsriger: D 11 Island og Færøerne, Pakke 28 (Supplement II, no. 20a)

One bifolio

21x31cm

Paper

Copy

Icelandic

15450630TIN00RAK0

H1

Hamburg, Staatsarchiv der Freien und Hansestadt Hamburg

111-1 (Senat), Cl. VII Lit. Kc No. 11, vol. 2 (Islandica 1535-1560)

One bifolio

21,5x31cm

Paper

Modern foliation in pencil, 34, 37

Translation

Low German

Originally in 710-1 I_O 75

Facsimile not (yet) available

H2

Hamburg, Staatsarchiv der Freien und Hansestadt Hamburg

111-1 (Senat), Cl. VII Lit. Kc No. 11, vol. 2 (Islandica 1535-1560)

One bifolio

21x30,5cm

Paper

Modern foliation in pencil, 35-36

Copy

Icelandic

Facsimile not (yet) available

Diplomatarium Islandicum 11:367 (Icelandic version after K1 and other sources)
Lovsamling for Island I, 59-63.

For other sources and critical apparatus, see Diplomatarium Islandicum.

Icelandic original

Ottadomur wmm wtlenndska menn.

Ollum godum monnum þeim sem þetta bref sia edr heyra senda Erlendr Þoruardsson logman sunnann og austan aa Jslande. Þorleifr Palsson logmann nordann og vestann aa Jslande. Syslumenn aller og suo logriettumenn aller kvediu gudz og sina giorandi godum monnum kunnigt med þessu voru opnu brefi ad þa lidit var fra Gudz burd M. D. xl og V ar þridiudaginn næstann epter Peturs messu og Pals sa almenneligu oxararþinge vorum vier til kallader af heidurligum dandemanni Otta Stigssyni konglig Maiestetz fouita og hofudzmanni yfer allt Jsland ad skoda og rannsaka og fullnadar dom aa ad leggia epter þui insigludu brefi sem konglig Maiestat sendi jnn j landit med nefndum Otta Stigssyne. huert ad hlydde vppa ad halldazt skyllde vpp hiedan eitt ærligt skick og Regiment mille vtlendzkra og innlendzkra. et cetera.

kom þar fram j fyrstu aklaugun kaupmananna af Hamborg vm þa fiskibata sem Otte Stigsson hafdi ad sier tekid konglig Maiestetz vegna epter dome. huad þeim þotte sig skied hafa med valld og oriett þar vtj og ad þeir hefdi ecki helldur verid riettiliga stefnder ne firirkallader ed fyrra árid adr enn domrinn gieck aa. et cetera.

Suo og kom þar framm vm þa vigt oc gillding sem hier hefr verid og geingit j landit og vm vtlendzkann varning og litla mæling. kuartiel og attunga mal sem þeir flytia hingad j landit.

Hier med vm þeirra toll sem þeir eru konginum skyllduger ad giefa af hueriu skipe og vm þann kaupskap og vetrarlegur og adra handtiering er þeir hafa haft hier j landit. et cetera.

Lofudu fyrgreinder kaupmenn ad hafa þad og hallda firir sig og sina epterkomendr sem þesser fyrskrifader logmenn og logriettumenn dæmdu og giordu mille þeirra og almugans ad þad skylldi æfinnliga halldazt vpp hiedan, huerier ad suo hietu sem voru personuliga aa þinginu

Petur Chorner.

Hans tode.

Hans Temmann.

Hans Bermann.

Hans van tynen.

Herman pryn.

Jurin van hogen.

Skipherrar.

Hinrik marteins

Hinrik Hinsken.

Martein Nyenborch.

Jacob Hambrock.

Hans lyders

kaupmenn.

leizt oss aullum ad þesser kaupmenn hefdi nogliga stefnder verid og suo riettiliga fyrer kallader med Piningsdome1 og suo audrum fleirum gomlum domum sem titt hafa firir þeim lesner verid. og adr dæmder vm somu sauk epter þui sem Otte Stigsson hafdi þeim suar til giefid þa þeir voru huorutueggiu fyrer konglig maiestetz nad nu j vetr vm sama malefni. et cetera.

Þui ad Gudz nad til kalladre og suo vndertauludu. frambornu og firir oss komnu dæmdum vier fyrnefnder menn med fullu doms atkuæde.

J fyrstu grein ad aller þeir fiskibatar sem vtlendzker menn edr jslendzker þeirra vegna hafa brukat til sios hier j landit skulu aller vera konglig maiestet og fouitanum til fallner epter Piningsdome og audrum domum sem þar vm hafa aa fallid. enn þa bata sem vtlendzker menn hafa giort edr latid giora og ecke hafa til sios geingit. dæmdum vier ad þeir mættu þa selia og til kaups bioda adr enn þeir sigldu af landinu og kaupstefnann væri vte. þo suo ad þeir skylldu aungua parta j þeim eiga vid Jslendzka sma ne stora mikid ne litid. Lofudu aller fyrskrifader vtlendzker menn sem sama tima voru aa þinginu vppaa sina tru sal og samvitzku ad sierhuer þeirra skyllde riett til seigia þeirra bata sem þeir ætte og ecki hefdi. til sios geingit. og ef annad kynne sijdar ad reynazt sannara þa skylldi þesser batar sem adrer forfallner vera konglig miaestat og fouitanum til eignar. Enn farmaskip ad flytia þeirra skreid skylldu þeir vel mega eiga. eitt edr .ij. mest med hueriu skipe og eigi auinning þar med giora ne bruka.

J annare grein vm vigt og gillding aa skreid dæmdum vier ad eingin vigt skylldi vera mille vtlendzkra og Jslendzkra helldr skylldi hun med aullu af takazt vm landit allt firir þann skulld ad vtlendzker hafa ecki halldit þa lofan er þeir hafa lofat til forna ad flytia falslausann varning og riettann mæle aa þeirra tunnum kuartielum og attungum. huad hier til hefer misiafnt halldit verid. þui skal su gillding vera vm landit allt hiedan af. ad .xx. fiskar skulu leggiazt ofan aa huert hundrath og ecke meira af samfeinginne skreid ad burtu laugdum longum og hinum stærstum fyrertaks fiskum. beinmegringum. þyslingum og maulltum sem ecke ero kaupmanz godz. og ad .vj. hiner skiluisuztu danemenn. iij. jslendzker. og .iij. vtlendzker sieu til setter af kongs vmbodsmnnni j huerium kaupstad. sem bædi sieu vijser og vel viliader til ad sia huortueggia gagn og naudsyn. ad skoda. virda. vardera og verd aa ad leggia vppa badar sidr huorstueggiu gagn oc naudsyn vmm peninga og godz ef skreidin kann litil edr sma ad vera. ad hun take ecke þuilikre gillding sem fyr greiner. edr ef vtlendzkra peningr og vara kunne suo vond ad vera edr j suo litlum mælum ad hun take ecki helldur þuiliku verdi sem vera a. þa skulu þeir suo til sia og þad til leggia ad bædi seliandi og kaupandi sieu skadlauser epter riettre kaupsetningu. einkannliga ef þa kann aa ad greina. og þa huorutueggiu skyllduga þad ad hallda sem þeir til leggia og a satter verda þeirra j mille sem annann logsamdann dom. og eignizt þeir iiij. marcka sauk firir sitt omak halfa huorer og sie þar strax riett tekin af þeirra godze huorra sem af bregda. et cetera.

J þridiu grein dæmdum vier ad kongleg maiestetz tollr skylldi vera epter þui sem nu vm tima hafdi vane til verit hier j landit .xx. gylline j mynt af hueriu þysku skipe sem fer med kaupskap hingad j landit. og skulu greidazt j godre mynt gulle edr silfre. enn ecki j annare smamynt edr peningum. Enn af hueriu eingelsku skipe .x. nobil og huert og eitt duggu far huadan sem þad er .ij. einglot konginum j sinn toll. Enn tunnu salltz oc hogsetur biors kongs vmbodsmanni. þar sem þeir kunna yfer þa ad komazt. Enn þeir vtlendzker kaupmenn sem skipta sinu godze. reisa buder og hafa kaupskap j. ij. edr þrimr staudum edr fleirum gialldi hærra toll edr forlikizt vid kongs vmbodzmann þar vm. þuiat eigi skal eitt skip hafa kaupskap meir enn j eirne höfn. þar skal huert skip hafa höfn med frij sem þad kann fyrst ad ad bera. Enn ef nockrer dirfazt ad drijfa adra af hofn edr banna hafner. þeir somu sem þad giora skulu strax giefa konginum sinn fullan toll suo snart sem kongs vmbodzmadur krefr þann sem þad skip skylldi giefa sem burt var rymt. lijka vel þo þad kunne þar epter til annarar hafnar ad koma.

J fiordu grein dæmdum vier ad aunguer vtlendzker menn skylldu hafa hier nockra setu j landit med nock(r)um kaupskap edur hondlan nema firir fulla naudsyn. sem ero skipbrotzmenn edr litler smadreinger sem læra vilia mal edr þeir sem heimta eiga storar skullder, edr ef skip kann ad fara hafuilla og koma seint þa allr fiskr er selldr. þa skulu þeir sem epter vilia vera med kaupskap af þeim med fouitans leyfi vera j landit j suo mata ad þeir giefi reidugliga og viliugliga fullan toll .xx. gylline. þo suo ad þeir selie aunguann pening dyrra vetr ne sumar epter riettre kaupsetning. Enn ef þetta er ecki af þeim halldit. þa sie upptækur allr þeirra peningr. og seker .xiij. morckum vid kong ad auke.

J fimtu grein var dæmt og samþyckt ad barskerar mættu liggia hier j landit med fouitans leyfe og samþycke þeir sem vilia vera landzmonnum til gagns og goda og græda vilia folck. þo suo ad þeir sieu moguliger vm sárgrædzlu kaup og godum monnum synizt þeir vera skadlauser af. Enn þeir giore huorcke skip nie menn til sios ne hafe nockurn annann kaupskap edr handtering hier j landit. Verde þetta ecke af þeim halldit. þa sie vpptækr allr þeirra peningr sem þeir hafa medferdis kongi og kongs vmbodsmanni til handa.

J siettu grein dæmdum vier Piningsdom. og suo þann dom er dæmdur var fyrra árid aa alþingi vm þeirra bata og skip ad þeir skylldu blifa vid magt og i allan mata þa mynduga og skialiga vera j aullum þeim greinum er þeir verda þessum samþycker.

Samþyckte þenna vorn dom adr greindr hofudzmann Otte Stigsson konglig maietetz bifalningsmann vppaa Jsland. Herra Gizur Einarsson s(uperintendent) S(kalholltzstigtis). Syslumenn aller og logriettumenn aller. þar med allr almuge er þann tijd var aa alþingi og settu sin jnsigle fyrer þetta domsbref er Skrifad var i sama stad deigi og aare sem fýrr seiger.

Þessar greiner og Artikula willde Otte Stijgson láta setia til domsins hid seirnna sumarid adur enn domurinn war jnnsigladur sem hier epter standa þo þar wæri ecki til lagt. þa er domurinn gieck.

Jtem þad hefur dæmt werid ad aller þeir kaupmenn. huort þeir eru þysker eda Eingielskier sem gefa wilia konginum adra wtlenda wauru helldur enn Gull eda Jochimdal j sinn toll. þeir skulu gefa kong. maiestet sex gillda fiska af hueriu hundradi sem þeir kaupa hier. oc færa vt af landinu. epter þui sem norsk laugbok wtuijsar.

Jtem ad einginn fouite hier epter taki nockra mutu eda skeinking til ad láta nauckra þyska eda Eingielska menn liggia hier j landit til þess ad hafa nauckra handling edur kaupskap. wtann sem fyrr skrifad stendur j þessum dome.

Jtem bidium wier allur almugi j Jslandi kong. maiestet ad hann wilie milldiliga alijta wors fatæka landz gagn og naudsyn til ad styrckia oc stadfesta med sijnu konglig maiestets briefi og innsigle þennan vorn dom.

Jtem bidium wier vinsamliga þennan worn næruerandi konglig maiestets fouita Otta Stijgsson. ad hann wilie oc stýrckia sama dom med sijnu jnnsigle suo hann mætti hier epter blijfa wid mackt worum epterkomendum til gagns og goda.

Transcript copied from Diplomatarium Islandicum