15060100HAM00

1506, [after January 28]

[Hamburg]

Hans Tappe to Hamburg: answer to the complaint of Lubberd Tydeman, Hans Schulhovet and their companions in the conflict about the use of the harbour Grindeforde, in which he states that it is custom that if a merchant uses a certain harbour in Iceland and has paid the tolls, he has the sole right to trade there and shall not be hindered by others, even though the seas are free to use by anyone. Therefore, Hans Tappe is the one that was hindered by the others and shall be compensated with 1000 mark.

Created for and published on the HANSdoc website of the German Maritime Museum, Bremerhaven, by Bart Holterman in the context of the research project Between the North Sea and the Norwegian Sea: interdisciplinary Studies of the Hanse. Licensed CC BY.

Hamburg, Staatsarchiv der Freien und Hansestadt Hamburg

111-1 (Senat), Cl. VII Lit. Kc No. 11, vol. 1a (Islandica 1431, 1481-1532)

Booklet of three bifolios, second half of second bifolio cut off.

21,5x30cm

Paper

Ink burned slightly through the paper.

Modern foliation in pencil, 8-12.

Bound with a white thread.

Seal disappeared, leaving a black mark.

Low German

Facsimile not (yet) available

Diplomatarium Islandicum 16:257. There falsely dated 1516.

Anntworde insage vnde exceptien to donde jegenn ene vormende vnnütte schryffte in wyse angestalder schulde vnnde ansproke vor jw erszamenn vorsichtighenn vnde wysenn hernn borgermeisternn vnnde radmannenn der stad Hamborch van weghenn Lubberd Tydemann schipper Hans Schulhovet, Dirick Kruse, Pawel Peeck Eler van Stendernn, de junger Luder Wolter vnnde Clawes Bremer thegens my Hans Tappenn juwer ersamheyt ghehorsamen vnnd willige vndersatenn gerichtlikenn anghethoghen ouergegeuenn vnnd vppgebracht.1

Bevorworde protestere vnnd bedinge ick Hans vpgenanth jnt erste offte wes in den vorberorden schuldenn offte ansprake ghesetht uor my vnnd myne rechte batlick vnnd fruchtbar mochte weszenn des in dem dele denke jck nicht tvuorlegende, noch jmpugnern offte annechtenn sunder neme dat an jn macht ener richtliker bekantnnisse war euerst de vormente schulde vnnd ansprake my vnnd myne rechte schedick offte hinderlick weszenn mochte jn dem dele segge ick dat de vormende schulde vnnd ansprake synne jn dem rechte naerer vmestandicheyt vnnd in ere begrype stukkenn vnnd artiklenn vnbestendich vngegründet machtloesz vnnd nicht gewerde men mit gheverde lyst vnnd gedichte vnbatlick vnd vnordelick tho hope gesettet vnnde also gestalt dat se tho rechte my alyng vnschedelick vnnd myne wedderdele vmbehulplick syn szo dat jwer ersamheit erem jnholt myt vlyte vormerkende wol witlick werth vnnd ock dorch sakenn hyrna beschreuenn.

Ock ersamen vorsichtigenn hern szo vorwar vnd bedinge ick my beholtlick aller gunst, gnade freyheyt vnd rechticheyt de enem jslikenn beschuldigenn vnnd angesprokenen, im rechte moghe gheborn vnnd eghenn vnnd forder wes my na gebor, vnnd vorlope desser sake, de war lo maken to bewysenn ofte to probern, mach denen vnd van noden wil syn dat ick dar tho nothtroftighe vryst, tijd vnnd dylatien tho hebbenn moghe dar ick ouerst vann protester.

Na welkenn protestacienn wo bauen bestemmet szo exipier jck Hans Tappe ergemanth teghenst de vormenthen schulde vnnde anclage wo vorberorth segge vnnd sette alwerth dat dusse vormende anclage vormals szo jck jummers nicht besta dorch vppgethogenn orsake jenige bestant edder grunth erlanget hadde so is doch vmme alle gelympes willenn vnnd vnnutte nasage tho styllenn vnnd vngeruchte tho dempen dusse suluest vormende clage ansprake vnnd sake to ener tijd entlikenn vnde alynges dorch handel vnnd fruntliken slete geendiget vor latenn vnnd affgedragen dar vann my vnd myner wedderdele wegenn vngedwungen vnd vngenodighet in sunderheyt mit eren guden fryenn berade vnnde willenn twe louen werdighe schrifftlike bewyse ouer vorsegelt vnde gegeuen synen, tzerter gheheten de ene vth der gesnedenn der myne wedderdele de eyne vnd ick de ander by my hebben dat szo was vnd war is.

So dan dar dorch de sake eyns gesletenn vnnd geendiget is vorhope tho ghode imver ersame wysheyt vnd dem rechte dat ick vordermer dar nicht schuldich sy antworde vp to geuennde so dyt dorch byde geystlick vnnd wertlike bestreuen rechte clarlike vormeldest wert [...]2

Jedoch al mochten mynen wedderdele myt jenige hulpe rede szodane fruntlikenn slete desser sake offstan vnnd den tho rugge werpen edder ock des angherumet sunder vorhahnge dat ne wer anghethoghen so sick doch in der warheyt begyfft de entlikenn vnnd genutlikenn ghescheen js so vorhope ick nochtans nicht schuldich offte plichtich to weszenn, dem suluesten Luberd Tideman schipper vnnd synenn medebenamptenn mynen wedderparthen vpp er vormende vngewerde anclage jenige antworde to geuen dorch rechtfaste godlike rede vnnd sake hir auerst nabeschreuenn.

Vnde segge der wegenn juterste tegenst dem vormenthen artikell in der anclage myner wedderdele an grunde na szodanen protestacienn etc. dar Hans Schulhovet Dirick Kruse vnnd wo vor er mede benompten vor jw ersamen hern clageswyse vpbringen dat se im jar vefftynhundert vnnd veer scholen gefrachtett hebbenn Luberd Tydemans schipp vor vyffhundert m dar vor dat schipp mit erem gude scholde segelen in de Gryndeforde vnnd anders nergen dar market toholdende etc.

So se den in dem dorden dage na my Hans Tappen dar gekomen syn szo scal ick em mit den mynen des vorledinge vnde erambetegende gemakede bodenn wedderdale geworpenn hebbenn etc.

Dar vpp dan alze my Hans Tappen ingestalt is, vor myne persone allene to antworden, dem ick gerne (doch vngeuerlich mynen rechten) so volghaftich vnnde horsam weszenn wil sette jck darvmme vnnd segge jn exptien wyse, vnde werdt dat id van myne wedder parth beneth werde, will jck dat so vele my tho rechte geborth bewysenn vnnd warmaken dat jn velenn gebeden vnde landen, dar eylande synd, gelick besundergen Jsland vnder den gebede der koniglike werde to Denemarkede eyn eyland beligen js dorch ene olde lofflike herkumpft zede vnde ghewonthe, nicht allene tho VIX, XX dan auerst ock tho XXX vnde vele mer jaren vnde to szo langer tijd dat men nicht anders ghedenkenn mach, wert vnde js stedes vnnor brokenn beholden vnde vor eyn recht gebruket beth an dusse jegenwordige tiid, wanner jenich schipma(n) darumme vor synen geborlikenn tollenn besegelt jenige haue so mach de vnde de syne de kopenschop vnnde de frucht des marked vnnde des allent dat dar ghewelt eist to syner vracht, sunder jemand ander segelatien jnsta(n)3dinge, gelick ener hebbender wer, vnnde besytte, de vorbyddenn, beholdenn vnnde bewern vnde ock so vaken vnde vele geschen, bewerth vnnde gebruket is dat so was vnnde war js.

Dar vpp forder vorclaringe, dorch lope vnde gheschichte erfarn vnde beleuet to donde so de ock noch wol kundich apembar vnde in vrischer dachtnisse veler fromer lude entholdenn syn segge jck Hans Tappe vorbenompt wo wol schipper Pynnich vandages was der koniglike werde in Denemarkede stedeholder vnde voget jn Jsland mit groter hete vnnd beuele ouer de invaners darsuluest. Nochtans mosthe he lyden vnd gedulden dat he van sumiger haue vnde stranden des landes, dorch szodaner olde herkumpst zede vnnd gewonte, wo vorberort wort ghewerth vnde gewendet dar eine syne angestalde boden dale ghehauwen vnnde de stakenn dar int water worden gheworpen dat szo was vnnd war js.

Vorder mer is id noch vnlang(es) my Hans Tappen van vnszen eghen borger och dorch geliker orsake dar suluest in Island beiegent vnnd gheschen vor Bussande dar ick vnnde de myne aff ghewerth vnnd gewendet vnde vth gholdenn wordenn, szo lange ick ander haue myt den myne(n) moste sokenn vnse kopenschop vnnd neringe to donde. So myne wedderdeele ock frye bouen vnnde beneden (buten de Grindeforde) ere kopenschop in ander haue sunder in mandes belettinge wol mochten gedan vnnde er schulde (dar se aff scriue) ingemanth hebben dar wo vorberort ick vnnd de myne nyne redelike clage wusten upp tho foren vnde dat ock ne clage wysz vppghethogen hebbenn.4

Item ouerst ock is dem gelikenn noch vnlangs gheschen dat etzlike vann mynen wedderdelen alzo Clawes Bremer vnnde Luder Wolter dessuluesten reehtes dorch olde sede vnnde loffliker ghewonte ock teggenst eyne des hern konighes voget in Islandt gheheten Benedict Hest, gebruket vnnde syne kopenschopp entfromet vnnde vornichtiget hebbenn vnnd wo wol de erbenomede Benedict des klage brochte vor eynen ersammen radt tho Hamborch so heft sick doch eyn ersame radt ouer sulke vnnde der gehke gheschichte vpphauen in Islandt gescheen, beeth her to, entholden tho richten dar ock ny vorbedinge bursprake offte anders bynen Hamborch affgehort edder gheschen is vorhope dar vmme tho gode vnnde an jw ersame(n) hern tho rechte, dat ick de erste nicht werde erkanth towezenn, dar szodaner older lofflike herkumpft vnde rechticheyt dorch sondane vnwerdige vppgebrachte clage myner wedderdele, mede solenn edder moghenn wedergelecht vnnd tobroken werden vnnde de suluesten de hebb(en) so gebruket vnnd ghenothenn ick sole der nicht entgelden so dar affgescreuen is [...]2

Ouerst ock ersame hern wan szodan vormende vnwerde clage so myne wedderdele vorbringen mochte stede hebben vpp eylande in dem dat alle eylande fry syn na allen rechten, dar men hen waget liff vnnd gudt so to enem andern intovallenn, mit vorlatinge ander haue der so bouen vnde beneden genoch syn vnde zegelenn dan wedder to husz vnd seggen he wolde des schaden mane dat wolde all to velen, so wol buten alse bynnen landes qwod exemell vnde ghebilde geuen dar in sunderheyt de Engelschen, so dan de ene vor de ander na mit eren anhange, neuen shipp vor nemen wolden, de solen der stede gelick alle jar woll vynden vnde vnuorsumelick weszen schaden tho manen darume szo volget vth der ene vnbequemicheyt alle wege - de ander dato em vno [...]2

Nach dem dan Lubberd Tydeman schipper Hans Schulhovet mit erenn vorbenompth myne wedderdele wo wol se by XIIII dagen vor my Hans Tappe vthgesegelt wern jedoch so se suluest in erer vormethen anclage bekenne(n), vnde schriue(n) (das ick ock in wyse vorberorth vor eyne rechlike bekantnisse so anneme) dat se in de Grindeforde in dem dridenn dage na my Hans Tappen gekame(n) synn was darvmme ock nicht schuldich myne wedderdele so de intleste vppthen em des vorkundinge tho donde war noch godt vnnde de wynth myne zeggelacien so ick nock sulue vmbewust was mochte hen wenden darvmme so mochte ick vnde de myne der haue Grindeforde so erst gewunne(n) vrucht vnde ghewuntlike vpkome inkopent vnnde vorkopenth allene vorbydden vnnd brukenn myne wedderdele dar buten aff to wenden vnnde to weren, na vpghetoner (wo vorberort) older loffliker herkumpft sede vnnde gewonte dat so was vnnd war is.

Vnnde dat dorch tho latinge vele apembarn beide geystlikenn vnde wertlikenn beste rechte facit [...]2

Dar de hilligen rechte apembar vormelden dat olde geloflike herkumft vnnd gewonthe gelick ener gesettede er, solenn vnuorbrokenn gheachtet vnd gheholden werden dat so wasz vnnde vngetwiuelt war is [...]2

Wolden dan auerst myne wedderdele hir entjegenn seggen dat szodan olde herkumft vnde gebrukede wanheyt villichte na lanthrechte in steden vnnde dorpenn vnd nicht insegelatien ouer see vnd sond moghe rechte offte stede hebben, wante dat meer vnnd de apembar see, sy vnde sta enem jderma(n) vrygh open gelick den andern elementen erde lucht vnde vur to brukenn so dat de keyserlike rechte mede bringe int injuriatis si quis me prohibit ff de injurijs dar alsus gescr(iuen) steyt vorbuth my we to rischen in dem mene offte to sitten in ener gemenen stede offte anders dar suluest mynes dinges tho bruken, dusse deyt my gewalt vnde alwolde wey wvschen in dem gemenen mer vor mvner woninge ick mostes an gunen dorch sake vorberorth [...]2

Ouerst ock nicht allene is des mer gebrukinge gemene dan ock de vlete vnnd water de ewich lopen, dar men zegelacien vpp bruken mach solen glick der openbar see in eren hauen stranden ouern, vnnd borden mit reticheyt tho vische(n) vnd dar ouer tho segelen vnd schipen vryg unnd gemane wezen dyt wert bewiszet [...]2

Dusse vnnd der gelike argume(n)ta werden ock gemaket vnde vpp gethogen dorch den hochwerdigen lerer Angelu de Peruso in dicta injuriarii, si quis me prohibet vnd insu(n)derheyt in senem synem cons vnd rade, dar he de van Venidyen tegenst de Ganueser mede beschermede vnde se beholt (do he plach to tho leszen in dem studio to Padue) by gehkenn rechte tho enem strande der see geheten sulphum dat suluesto betuget dar ock Bartol(ome)us [...]2

Dar dorch den alze men de rechte in dessem vorgemelten argume(n)ten vpgethogen recht in vorstant vnd to synne nympt, so syn de my Hans Tappen mer all batlick vnde denen to myne vast gegrundeden gude rechte in wedder legginge vnnde wedderachtinge myner wedderpathe erer vmverdige vnnd vnbilliker anclage, dar de sulueste lerer Angelus alsus upscrifft wo wol vnd ock noch dem dat de brukinge des mers vnd ander ewich lopener vlete syn frye vnde solenn na wyse vorberort gemene weszen so mach sick der wegen nen my(n)sche in sunderheyt, altijt, sunder middel, de to syner egentlier eigendom erm mathen offte an neme, dar stedes alswem aff to wenden offte buten tho wern dam ouerst waner lument vp lenigen stranden haue offte dar by vp ouern vnd lande, jenicht vor kumpt, mit hebbener wer vnd besytte de allene for tijd to brukende, heft erlangeth so mach de affwenden vnnd wern, dat em juma(n)t anders nene infall do in sulker syner vorange nome besittinge vnd wer so lange he der vp dat mall will fruchlen vnd genethen.

Wante noch dem de stede vrich vnd gemene is szo sall de ock billiken dem erst denen de vor eynen andern der besyth vnnd wer hefft erlanget so men in gelik steht de erst tor molen kumpt, den behorth ock erst dat malent facit ad hoc regula juris [...]2

Dyt werth ock bewyseht in velen gelikenn exemplen per LIII ff de acqrende pe dom [...]5 dar gesc(reven) steyt de in dem gemene velde, na vedder ve weyden, offt ander wylt sprenghen de dar ene stede mit vorkumpft enes andem hebben angenomen dar mogen de alszwem tor tijd erer brukunge affwern vnde wenden vbi intendit textus [...]2

Dem gelick ock szin Angelu so secht de akkerma(n) dat velt hort my wo wol he bouen dat besyt dar nicht enen eghen voth erden vpp heft wente he moth synen hern genoch don vor de pacht gelick alze ick dem konyghe vor den tollen ad hoc allegat(ur) [...]2

Der wegenn wo wol ick Hans Tappe so my myne wedd(er)dele mit schympe vnde sphotte in eren vormeten schrifften anverdigen de Grindeforde van dem konyghe tho Dennemarkede nicht hadde gheweddeschattet dar dorch so se vorder mit spoth vppbringen see my ere gud tho Hamborch wolden leuerern so was doch my vnde de mynen all genoch dorch krafft der vorkumpft dar suluest in de Grindeforde vnser were vnnd besitte to vorbidden myne wedderdele forbenompt vp mynen swarn thogeachtede tollenn dar aff to wern vnd tho wenden szolange nutte worth vp at mall der stede vnde tijd to bruken dat was vande to rechte war is.

Dar vmme so hebben szo dan vppgetogenn olde herkumpft loffliker zede vnd gewonte vnnd dar to sulke vorbestemede rede sake vnde besteen rechte so wol stede krafft vnd macht in eylanden segelatien hauen vnnde seestrande(n) vnnde scholen dar suluest gelick ander wegen in steden offte dorpen vnnor brokenn stede vnd vast werden geholden dat ock alzo in besunderheyt de keyserlike maiestet in apenbaren screuenn rechten geboden hefft to holden [...]2 da de doctorn edrechtighen beslutenvnnde bestedigenn alle lofflike gewonte (de in keyer rechten vnuorboden syn) solen strenge stede vnnde vast in aller segelatien ouer see vnde sondt werden gholden [...]2

Vnde is dar vmme ock eyn driste mothwillige vnnde hoch vormethen myner wedderparthen vorsate gewzenn so de duren schreuen in eren vormeden ansprake des vorbeordenn artikels angande na sodanen p(ro)testacien etc. dat dat schip se vthreden mit eren gude scholde zegelenn in de Grindeforde vnde anders nirgent dar dat gud wasz alse de vijsch den se doch entfangen hebben dar se vmme vor vrachter wern vnde se nenen schaden da ene geleden hebben so bewusst is gelickenn - de koniglike werde de sulueste Grindeforde to weddeschatte offte egendoms recht allene hebbe ouer gelaten to bruken [...]2

Ersamen hern noch dem dan ick Hans Tappe mit den mynen in de Grindeforde nicht anders gedan gebruket offte vorgenommen hebbe, den alze recht vnde na older loffliker herkumpft zedelick vnde gewontlick ys to weszenn vnde se suluen vormelden in ern schriften vnsz ouer gegeuen vorhope tho gudenn rechte vnnd iuwer ersamheyt ick myner wedderdele tho ern vormenden ansproke wo se de vppgel en6 doch vnbewyset vnbeedet vnnde vnbetugeden schaden wyder hebben vorbredet vnde angethoghen nicht forder schuldich sy, to antwordende wente de synes rechtes gebruket hefft nemande vnrecht gedan [...]2

Forder so myne wedderparthe in machtlose vnnd vnwerdige klagen hebben vorgebracht hinder vnd schaden in dem artikell de anheuet vnde desses halue u darentiegenn exipier ick Hans Tappe mit swerliker klage dat my vnde den mynen wo wol groth von noden vnde is van mine wedderdele hinder vnde schaden to reken esschen vnde manen den se nicht na stadtrechte mane(n) kone vnde na vnser stadboke. Wante ick mochte intschipp reff vnnde kropp, wol XX last vishes mer ingeladent, dar ick dorth myner wedderdele thebben7 mothwillige inbroke vnd invall de intoladen vnde tho vrachten, an worth behindert, vnde to vorder meren schaden kost vnde teringe, hon vnde smaheyt dar ick dorch desuluester vnde wort beswert vnde belastet des ick vngherne wolde hebben geleden vmme de duszent m Lub(sch) dan ouerst leuer so myn hebbent szo groth wor de vth mynen redesten guden hebben vorlaten dar ick van protester dar itzund vnuorsumich vor juwer ersamheyt to rechte.

Wor vmme ersame vnde vorsichtigen hern angeseen vnd grundeliken vormerket dat dusse sake all vorhen in der hauen to Grindeforde was eyntliken affgedragen vnnd dorch gudtlikenn handel gesleten is na inholt ener tzerter (wo bouen berort) so de ock suluesten myne wedderparthe in eren vormethen scrifften des artikells angande int lateste gewane wy etc. mede bestan dar ouer gegewen sy vnnd ock wo dem na wyse vorvppgetogen szo nicht gesehen were noch dem ick dan Hans Tappe myt den mynen tegenst myne wedderparthe nicht hebbe angestatt offte forgenommen dan so na older herkumpft zedelick vnd gewonlick vnnd ock rechtlick lofflick vnnd godtlick na zegelation vnnd schipma(n)s rechte is geschen.

Bydde dar wmme dorch godt vnde recht juwe ersame wyszheyt willen sentennern ordelen vnde erken vor recht dat myner wedderdele anklage sy vnwerdich frommer idel vnde vnbillicke angestalt dat ick em der up neyn forder antword sculdich sy to geuen dan ouerst dat se my mit sodanen duszent m vorbestem(m)et vorgelden hinder schaden kost teringe hoen vnde belastige (beholtlick doch iuwer ersamheyt rechtliker metynge) schuldich vnde plichtich syn sunder forlettinge vnde indracht wedderstadinge tho donde vnde dar vpp em eyn ewich swigent inthosetten vnde tho irbeden.

Dusse myne exciptien vnd wedder rede geue ick Hans Tappe vorbenompt vor iw ersame vnde wo wysen hern borg(er)meistern vnde radtman(n)en der stadt Hamborch in der besten wyse forme mathe vnde gesthaltnisse so ick beste kann vnde vor mynren, vnde vorch alzo recht lopich vnd wontlick ist ho sehende.

Thor orkunde vorsigelt myt myne segnet avergeue(n) im jar duszent vyffhunder vnnde sosse etc.

Transcript taken from Diplomatarium Islandicum, with minor corrections, 2017.